بكاريد و بخوريد درس ١١ علوم تجربي پايه پنجم

خلاصه :

گیاهان بخش مهمی از جهان ما هستند.انسان ها و حیوانات برای زندگی کردن به اکسیژن نیاز دارند و گیاهان اکسیژن لازم برای  تنفسحیوانات و انسان ها را فراهم میکنند.برخی از گیاهان گلدار هستند و زیبایی منحصر بفردی دارند و انسان ها برای زیباتر شدن محیط اطرافشان از آنها استفاده میکنند.انسان ها میتوانند از گیاهان پهن برگ به عنوان سایبانی در روزهای گرم تابستانی استفاده کنند.برخی از گیاهان تامین کننده غذا برای انسان ها هستند.انواع میوه جات  ، آجیل های خوشمزه و سبزیجات تازه از محصولات گیاهان هستند.برخی از حیوانات خانه های خود را روی گیاهان میسازنند و برخی دیگر برای فرار از دشمن ، به پشت گیاهان پنهان مي شوند. گیاهان هم چنین برای تهیه کاغذ ، دارو ، لوازم آرایشی ، پوشاک و سوخت نیز مورد استفاده قرار میگیرند.

اما همه گیاهان برای رشد و نمو خود به هوا،نور ، آب وخاک مناسب نیاز دارند.

عوامل موثر در رشد گياهان:

۱. هوا

اولین چیزی که بیشتر جانداران برای رشد به آن نیاز دارند را می‌توان هوا در نظر گرفت؛ درست مانند انسان‌ها گیاهان و دانه‌ها نیز برای رشدبه هوا نیاز دارند. در واقع هوای تازه و بدون آلودگی به برگ‌ها و خاک می‌رسد و از طریق خاک جذب ریشه می‌شود.منظور از هوا،گاز اکسیژن است که برای همه ی موجودات زنده از جمله گیاهان لازم است. گیاهان نیز مانند همه موجودات زنده در عمل تنفس اکسیژن دريافت می کنند و کربن دی اکسید را دفع می کنند. سه گاز عمده که تشکیل دهنده هوا برای خاک هستند عبارتند از: نیتروژن، اکسیژن وگاز کربنیک. گیاه بدون هوا نیز نمی‌تواند رشد کاملی داشته باشند و باید حتما در معرض هوای مناسب باشد. لازم به ذکر است که گياهان از گاز کربن دی اکسید موجود در هوا برای انجام فتوسنتز(غذاسازی) استفاده می کنند.

۲. نور خورشید

نور نیز برای رشد گیاه لازم است. زیرا در صورت فقدان نور کافی، کلروفیل (سبزینه) موجود در گیاه کاهش می یابد یا ازبین می رود. سپس فتوسنتز کاهش می یابد و در صورت کم شدن عمل غذاسازی، رشد گیاه به علت کمبود تغذیه، کاهش یافته یا حتی از بین می رود.برخی از گیاهان برای رشد به نور بیشتری نیاز دارند و برخی از آن‌ها در مقایسه با سایر گیاهان نور کمتری برای رشد می‌خواهند. امادر هر حالتی هر گیاهی برای رشد بهتر نیاز به نور دارد.گیاهان برای تهیه منبع غذای خود به نور خورشید نیاز دارند.به این معنا كه گياهانبا استفاده از نور خورشید ، آب و گازهای موجود در هوا( دی اکسید کربن) را به گلوکز و اکسیژن تبدیل میکنند که به این فرآیندفتوسنتز گفته میشود.درواقع گیاه برای انجام عملیات فتوسنتز و تامین غذای خود برای زنده ماندن ، به نور خورشید ، آب و دی امسیدکربن نیاز دارد.حتی اگر بعضی گیاهان با لامپ‌های رشد گیاه هم رشد کنند، باز هر از گاهی به نور خورشید نیاز دارند. اما بازهم مانندعوامل دیگر نور شدید خورشید نیز برای گیاه مضر است و خاک را خشک کرده و به ریشه و برگ‌های گیاه آسیب می‌رساند. بنابراین حفظ تعادل در نور و آبیاری می‌تواند گیاهان را سالم نگه دارد.

۳. آب

بدون شک می‌توان گفت که هر موجود زنده‌ای به استثنای برخی از میکروب‌ها، برای زنده ماندن به آب نیاز دارند. هر گیاهی برای اینکه بتواند رشد کند به آب نیاز دارد به غیر از برخی از گونه‌های گياهي مانند کاکتوس و ساکولنت‌ها که می‌توانند در برابر خشکسالی مقاومت كنيد، بیشتر گیاهان باید به طور مرتب آب بخورند. بنابراین هر گیاهی برای اینکه بتواند رشد کند به آب نیاز دارد و این طبیعی‌ترین نیازیک گیاه است. گیاهان در مقایسه با سایر موجودات زنده به آب بیشتری برای زنده ماندن نیاز دارند. هر گیاهی برای فتوسنتز به آب نیازدارد. شاید برخی از گیاهان بتوانند برای مدت بسیار کوتاهی بدون نور خورشید زنده بمانند ولی بدون آب این موضوع امکان‌پذیر نیست. گیاه بدون آب پژمرده می‌شود و از بین می‌رود. اگر می‌خواهید دانه‌ای بکارید، باید به اندازه‌ای که دانه برای رشد به آب نیاز دارد، به آنآب دهید.

۴. خاک مناسب

خاک برای گیاهان مانند خانه برای ما انسان‌ها است؛ یعنی جایی که همه‌ی نیازهای ما تامین می‌شود. دانه‌ها و بذرها نیز بدون وجودخاک رشد نمی‌کنند؛ البته گیاهانی نیز وجود دارند که برای رشد به خاک نیازی ندارند اما می‌توانند در خاک نیز رشد کنند. ممکن است این سوال برای شما پیش آید که چرا گیاهان برای رشد به خاک نیاز دارند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که گیاهان و دانه‌ها مواد مغذی مورد نیاز برای رشد را از خاک دریافت می‌کنند.فضاهای موجود در بین ذرات خاک ، حاوی هوا است که اکسیژن را تأمین می کند ، که سلول هاي زنده (از جمله سلولهای ریشه) از آنها برای تجزیه قندها و آزاد کردن انرژی لازم برای زندگی و رشد گیاه استفاده می کنند.

•فضاهایی در بین ذرات خاک ، حاوی آب نیز هست که از طریق ریشه گیاهان به سمت بالا حرکت می کند.

 • خاک ریشه ها را از نوسانات شدید دما عایق می کند.این امر به ویژه در مواقع بیش از حد گرم یا سرد سال مهم است.

 • خاک مواد مغذی گیاه (نیتروژن ، پتاسیم ، فسفر، منیزیم) را تأمین می کند و همچنین مواد مغذی را که به شکل کود به آنها اضافه میکنیم ، نگه می دارد.

منابع

١-كتاب دانستنيهاي شگفت انگيز در مورد گياهان 

٢-كتاب راز گياهان 

٣-اينترنت