ازمایش و نکاتی جالب در مورد شهاب سنگ ها { علوم ششم }

خلاصه :

شهاب سنگ چیست؟

یک شهاب سنگ یا سنگ آسمانی ( به انگلیسی: Meteorite) تکهٔ جامد بازمانده از جرم هایی مثل یک دنباله دار،  سیارک یا شهاب واره است که اساسا در فضای بیرونی ساخته شده و توانسته بعد از گذر از جو و تاب آوردن بازخورد این گذر، بر روی سطح زمین یا یک سیارهٔ ديگر فرود آید. 

منشا اصلی شهاب سنگ ها، خرده سیاره های سرگردان یا همان سیارک ها هستند. برخوردهای سیارک ها با یکدیگر، باعث میشود قطعاتی از آن ها جدا گردد ؛ که بعضی از این قطعات بعد از میلیون ها سال سرگردانی در فضا، بطور تصادفی بر سر راه مدار زمین قرار می گیرند و توسط جاذبه زمین گرفتار شده و بر روی آن سقوط می کنند. اما لازم به ذکر است که منشا نرخ بسیار کمی از شهاب سنگ ها از مریخ یا ماه است. 

سطح زمین مملو از سنگ های تیره رنگ مثل بازالت است که معمولاً با شهاب سنگ ها اشتباه گرفته می شوند. شهاب سنگ (Meteorite) ها معمولاً به علت کمیاب بودن دارای ارزش نسبتا زيادي هستند و بسته به نوع، شرایط، اندازه و زیبایی قیمت گذاری متفاوتی دارند.همچنین دانشمندان با بررسی شهاب سنگ های فلزی( آهنی) و بررسی های لرزه نگاری بود که دانشمندان تا اندازه ای ساختار هستهٔ زمین را ارزیابی و اندازه‌گیری کردند.

جنس شهاب سنگ ها

سه نوع شهاب سنگ وجود دارد . سنگی، آهنی و سنگی – آهنی. شهاب سنگ های سنگی از مواد معدنی سیلیکون و اکسیژن غنی هستند. مقادیر کمتری از آهن، منیزیوم و عناصر دیگر هم در آن ها وجود دارد. قسمتی از شهاب سنگ های سنگی، تکه هایی از همان موادی که سیاره ها را تشکیل داده اند را در خود دارند. دسته دیگری از شهاب سنگ های سنگی زمانی قسمتی از بدنه والدشان بوده اند. به طورمثال بخشی از یک سیارک بوده اند. شهاب سنگ های آهنی بیشتر از آهن و نیکل تشکیل شده اند. شهاب سنگ های سنگی – آهنی به مقدار تقریبا مساوی سنگ بر پایه سیلیکون و فلز آهن – نیکل دارند.

رنگ بندی در شهاب سنگ ها

شهاب سنگ یک سنگ آسمانی است که به زمین افتاده است

شهاب سنگ ها باتوجه به عناصر تشکیل دهنده ای که دارند، در رنگ های مختلفی ظاهر میشوند و دنباله ی آنها گاهی قرمز، زرد و سبز رنگ است. دلیل این مسئله به فرآیند یونیزاسیون مولکول ها( تجزیه ی ملکول های خنثی به یون های مثبت و منفی) برمی گردد.

با توجه به این که شهاب سنگ در کدام ارتفاع و لایه جو بسوزد و کدام گازها را تحریک کرده و بسوزاند، رنگی که ما از شهاب می بینیم، متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال رنگ سبز شهاب ها عموما ناشی از تحریک اکسیژن است؛ تحریک نیتروژن رنگ آبی و تحریک سدیم نیز زردرنگ را می سازد. به همین دلیل گاهی بعضی شهاب های بزرگ تر که بیشتر دوام می آورند و در لایه های مختلف جو می سوزند، در طول مسیر خود به رنگهای مختلفی نیز دیده می شوند.

حال در صورتیکه سرعت شهاب سنگ بسیار بالا باشد، رنگ آن سفید دیده خواهد شد. برای این که تغییرات رنگ آن قدر بالا و سریع است که با یکدیگر ترکیب میشوند و رنگ سفید یا نزدیک به آنرا به وجود می آورند. اما این شهاب ها نیز غالبا در انتهای مسیر خود که سرعتشان کم می شود، به رنگ قرمز می گرایند.

ویژگی های شهاب سنگ 

هر ساله نزدیک به پانصد شهاب سنگ با سطح زمین برخورد می کند

۱- شهاب سنگ ها اکثراً خاصیت مغناطیسی دارند که این ویژگی ناشی از داشتن آهن و فلزاتی نظیر نیکل در ساختار آنهاست.

۲- هرچند مواد تشکیل دهنده شهاب سنگ شبیه مواد موجود در زمین است ولی چگالی شهاب سنگ (Meteorite) ها بیش از سنگ های مشابه زمینی است.

۳- سطح خارجی شهاب سنگ ها به گونه یک پوسته تیره رنگ نازک است.

۴- شهاب سنگ ها در مدارها و با سرعت های مختلفی به دور خورشید گردش می کنند. بالاترین سرعت گردش مشاهده شده در میان شهاب سنگ ها، چهل و سه کیلومتر در هر ثانیه است.

۵- برخی از شهاب سنگ ها از موادی تشکیل شده اند که بر اثر برخورد با اتمسفر کره زمین و قرار گرفتن در معرض دمای بسیار زیاد به کربن و حتی الماس تبدیل میشوند و به همین دلیل بسياري از جویندگان شهاب سنگ برای یافت الماس شهاب سنگ را خرد می کنند.

خرده شهاب سنگ چیست؟

خرده شهاب سنگ ها باقی مانده گرد و غبار ناشی از سوختن شهاب ها یا قطعات باقیمانده از اصابت شهاب سنگ ها به زمین هستند. هر ساله ۴۰٫۰۰۰ تن خرده شهاب سنگ به این شکل وارد زمین می شوند. نکته جالب این است که از آنجاییکه خرده شهاب سنگ ها از گرد و غبار اولیه شکل دهنده منظومه شمسی شکل گرفته اند، بررسی آن ها به ما در به دست اوردن اطلاعات از گذشته های بسیار دور منظومه شمسی (سامانهٔ خورشیدی) ، کمک بسیاری می کند.

نکاتی درمورد سیارات منظومه شمسی که جالب است بدانید!

روش های تشخیص شهاب سنگ 

تصویر یک تکه شهاب سنگ در ابعاد کوچک پس از برخورد با زمین

۱- بررسی ظاهری سنگ مظنون

۲- استفاده از ازمایش مغناطیس جهت تشخیص شهاب سنگها

۳- بررسی وزن و چگالی شهاب سنگ ها

۴- ریگماگلیپت در شهاب سنگ ها

۵- پوسته ی گداخته ی شهاب سنگ (Meteorite) ها

۶- کندرول در شهاب سنگ های سنگی کندریتی

۷- استفاده از خطوط جریان برای تشخیص شهاب سنگ ها

۸- استفاده از رنگ خاکه در تشخیص شهاب سنگ ها

۹- تشخیص شهاب سنگ از روی عکس

دانستنی ها درباره شهاب سنگ 

شهاب سنگ در نزدیکی کره زمین

• بارش های شهابی زمانی رخ می‌دهند که تعداد زیادی شهاب در مدت زمانی کوتاه ظاهر می شوند.
• سقوط شهاب سنگ تنها مختص زمین نیست؛یعنی این احتمال وجود دارد که سطح کرات و سیارات دیگر نیز مورد اصابت شهاب سنگ ها قرارگیرد.
• دراثر برخورد شهاب سنگ های بزرگ، روی سطح سیارات سنگی حفره ها وگودال هایی به وجود می آیند که تا حدودی به دهانه ی یک آتشفشان خاموش شباهت دارند

گردآوری: بخش علمی سرپوش